Đền Quán Thánh nằm ở cuối đường Thanh Niên, thuộc phường Quán Thánh, quận Ba Đình. Đền thờ một trong 4 vị thần của "Thăng Long Tứ Trấn", những vị Thánh bảo vệ ở bốn hướng Đông - Tây - Nam - Bắc của Thăng Long xưa. Đây là một trong những ngôi đền cổ nhất Hà Nội. Nó là một di tích lịch sử và văn hóa được xây dựng vào thế kỷ thứ 11 để thờ thánh Trấn Vũ - vị thần bảo vệ miền Bắc với mong muốn giúp người dân trừ tà ma, yêu quái, diệt hồ ly…
Đền Quán Thánh đã từng trải qua 7 lần trùng tu trong khoảng từ năm 1618 đến năm 1941 và đều được ghi trên văn bia. Sau nhiều lần trùng tu đền mới có được diện mạo như ngày nay. Kiến trúc của đền gồm các công trình lần lượt từ ngoài vào gồm: cổng tam quan, sân, nhà tiền tế, trung tế, hậu cung và các tòa nhà có chức năng phụ trợ.
Trong đó, điểm nhấn của tòa trung tế là bức tượng Huyền Thiên Trấn Vũ màu đen. Đây là một pho tượng có nhiều giá trị lịch sử, nghệ thuật của nghề đúc đồng làng Ngũ Xã. Tượng được đúc vào năm 1677, cao 3,72m, nặng 4 tấn. Tượng có tư thế ngồi oai nghiêm, nhìn thẳng, đầu để trần, tóc xoã ra đằng sau. Tượng mặc áo đạo sĩ màu đen, đi chân không, ngón trỏ tay trái đưa lên trước ngực để bắt quyết, tay phải chống gươm lên lưng rùa, thân gươm có rắn quấn. Đây là bức tượng đồng lớn nhất miền Bắc Việt Nam vào thời điểm đó và là minh chứng cho kỹ thuật đúc đồng và tài nghệ của người nghệ nhân Việt thời xưa. Hơn 300 năm trôi qua nhưng pho tượng vẫn được xem là một kiệt tác rực rỡ của nghệ thuật đúc đồng Việt Nam ở thế kỷ XVII. Với ý nghĩa lịch sử cùng kiến trúc độc đáo của tượng Huyền Thiên Trấn Vũ, ngày 22/12/2016, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 2496/QĐ-TTg về việc công nhận pho tượng này là bảo vật quốc gia.
Hàng năm, vào ngày 3 tháng 3 âm lịch, Đền tổ chức lễ hội Đền Quán Thánh. Lễ hội là nơi mà người dân Hà Nội trở về với tâm linh để nhớ ơn vị thần Huyền Thiên Trấn Vũ thiêng liêng vô hình vừa diệt trừ yêu quái và vừa biểu tượng cho sự trấn an ở phía Bắc kinh thành Thăng Long để nhân dân được hưởng cuộc sống thái bình, yên vui.
Có thể nói, dù trải qua các triều đại, đền Quán Thánh đã được trùng tu nhiều lần, nhưng về cơ bản thì không thay đổi, di tích này luôn được coi là một quần thể kiến trúc đẹp, độc đáo. Hiện nay, Đền Quán Thánh là một trong những điểm tham quan nổi tiếng nhất Hà Nội và chỉ khi đến với ngôi đền này, du khách mới thấy hết vẻ đẹp về nghệ thuật kiến trúc và lịch sử vẻ vang của nó.

Danh sách hiện vật - Di tích Quốc gia Đền Quán Thánh

Xem thêm: tại đây